بازگشت
چماق وهويج سياستي براي برون رفت ازباتلاق
محمد اسحاق فياض محمد اسحاق فياض

سال2007 ميلادي به پايان رسيد، اما جنگ و ناامني و خشونت درافغانستان همچنان ادامه دارد، درپايان هرسال معمولا پس منظري از گذشته را مورد ارزيابي قرار مي دهند، تا دريابدكه طي اين مدت چه دستآورد هاي داشته است. شش سال پيش وقتي نيروهاي خارجي وارد افغانستان شدند تصور نمي كردند كه چون روسها آرام آرام در باتلاق افغانستان فرومي روند.اگر به پس منظر تاريخي اين سرزمين نگاهي افكنده شود، تقريبا تمامي نيروهاي خارجي وقتي وارد اين سرزمين شده به باتلاقي گرفتار آمده اند كه تصورآن را هم نمي كردند. افغانها اين باتلاق را نشانه افتخار و شهامت شان مي دانند، اما اين  افتخارات به باتلاقي براي خود افغانها نيز تبديل گرديده و سبب شده است كه اين سرزمين درهايش را به روي تمدن و توسعه  و دنياي مدرن امروز ببندند وسردر نظام قومي و قبيلوي فروببرند.پس از تجربه خونين اشغال شوروي و جنگ هاي داخلي، وقتي نيروهاي غربي همراه با نيروهاي مجاهدين سابق نظام طالبان را دركابل سقوط دادند، اين گمان بوجود آمده بود كه مردم افغانستان ديگر به خشونت روي نخواهد آورد و از اين نيروها به عنوان پيام آوران صلح و امنيت و توسعه در افغانستان استقبال خواهد كرد. اما چنين نشد و طالبان بارديگرقدراست كرد و درگذر زمان ذهنيت نفرت از نيروهاي خارجي در سايه تفكرات افراطي گري و فرهنگ قبيلوي شكل گرفت و درنتيجه اين سرزمين به باتلاق ديگري براي نيروهاي تبديل گرديده است كه براي گسترش صلح و توسعه به اين سرزمين آمده اند.

تقريبا سه هفته پيش شبكه تلويزيوني سي.ان.ان سال 2007 را خونين ترين و مرگ بار ترين سال براي نيروهاي امريكايي درافغانستان اعلام كرد.هرچند اين شبكه آماري از تعداد كشته شدگان نيروهاي آمريكايي درسال 2007 نداداما گفته است كه آمار تلفات نظاميان امريكايي درافغانستان بيش از 300 نفربوده كه تعداد زيادي از آنان در2007  درافغانستان كشته شده اند. امريكا بيشترين نيروي نظامي خارجي را در قالب ائتلاف و يا ناتو درافغانستان دارد و سخت ترين ماموريت هاي نظامي نيز به دوش اين نيروها مي باشد.هم اكنون بيش از 24 هزار نيروي آمريكايي درافغانستان مستقر هستند كه14 هزار نفر آنان تحت فرماندهي ناتو و بقيه نيروهاي امريكايي به طور مستقل ويا تحت نام نيروهاي ائتلاف با گروههاي افراطي و تروريسم درافغانستان مشغول مبارزه هستند. دومين كشوري كه بيشترين نقش نظامي را درافغانستان بازي مي كند، بريتانيا است. اين كشور بيش از 7700 نظامي درقالب ايساف و ناتو دارد كه بيشتر شان در ولايت ناآرام هلمند ايفاي وظيفه مي كنند و سخت ترين عمليات هاي نظامي را بردوش دارند و درسال آينده قرار است اين نيروها افزايش يابند. انگليس تاكنون 83 كشته داده است كه بالاترين تلفات نظامي خارجي را بعد از امريكا درافغانستان دارا مي باشد. اين آمار شامل نيروهاي نظامي ديگر كشورهاي عضو نشده است اگركشته شدگان نظامي ديگر كشورها نيز ضميمه گردد اين نتيجه بدست مي آيد كه سال 2007 خونين ترين سال براي نيروهاي ناتو وديگر نيروهاي خارجي بوده است. اكنون ناتو و ديگر نيروهاي خارجي دريافته اند كه افغانستان سرزميني نيست كه فاتحانه ازآن خارج شوند. هفته نامه اكونوميست چاپ لندن در تحليلي از وضعيت افغانستان و عراق به اين نتيجه رسيده است كه نمی توان پیش بینی کرد که پیروزی غرب  در عراق و افغانستان با برگزاری مراسم جشن و رژه نظامی همراه باشد. اين تكه از تحليل اين هفته نامه در واقع تصويري كوتاه از وضعيت نيروهاي ناتو درافغانستان است اين هفته نامه مي نويسد: بسیاری از اعضای ناتو از اعزام نفرات و تجهیزات به افغانستان اکراه داشته اند اما باید این وضعیت تغییر یابد زیرا لازم است دموکراسی های جهان شهامت آن را داشته باشند که از جنگ هایی که نتیجه مثبتی ندارند خارج شوند و در عین حال، به جنگ های عادلانه، حتی اگر هنوز هم نشانه ای از خاتمه آنها به چشم نخورد، ادامه دهند. با توجه به اين فرايند بود كه چندي پيش اعضاي ناتو در شهر ادينبورگ اسكاتلند گردهم آمدند و پس منظرگذشته و چشم انداز آينده ناتو را درافغانستان به بررسي گرفتند.دراين نشست ناتو پس منظرشش ساله نبرد با طالبان را مورد ارز يابي قرار دادند و براي بررسي دقيق و مطالعات گسترده نسبت به گذشته عملكرد نظامي جامعه جهاني درافغانستان نسبت به مقابله با تروريسم و طالبان و نيز بررسي راهكارهاي جديد براي مقابله با اين جريانها گروه ويژه تحقيق را تشكيل داده اند تا دراين زمينه تحقيقاتي را انجام دهند. به ادعای مقامات امریکا، این بازبینی تصدیقی خواهد بود بر افزایش مبارزه با طالبان و القاعده در افغانستان، تلاش برای کاهش میزان تولید مواد مخدر و قاچاق آن از افغانستان به سایر کشورها که منبع اصلی مالی طالبان و القاعده محسوب می شود و دست آخر کمک به دولت کابل برای افزایش وجهه قانونی و همچنین کنترول دولت بر اوضاع افغانستان. یکی از مقامات وزارت دفاع آمریکا  در انتقاد از وضعيت مبارزه با تروريسم درافغانستان گفته است: بعد از حملات 11 سپتمبر یکی از اولویت های اصلی نيروهاي ائتلاف و ناتو ازبین بردن طالبان و القاعده بود اما اکنون به نظر می رسد این اولویت به دست فراموشی سپرده شده است.

 تشكيل گروه ويژه بررسي در راستاي طرح جديدي است كه مقامات ناتو درآن چشم انداز 5 سال آينده مبارزه با تروريسم را درافغانستان مورد ارزيابي قرار داده اند. در نشست ادينبورگ امريكا وانگليس تلاش كرد تا ديگر مقامات ناتو را ترغيب نمايند نيروهاي بيشتري به افغانستان فرستاده و اين كشور ها سهم بيشتري را درمبارزه با تروريسم ايفا نمايند.

آنچه از اين تلاش ها برمي آيد اين است كه جامعه جهاني به اين نتيجه رسيده اند كه مبارزه با تروريسم  درافغانستان برخلاف كشورعراق دوام دار خواهدبود و براي مقابله با اين پديده بايد طرح دوام داري را درنظرگرفت.

 درچشم انداز جديد ناتو دونكته به عنوان اصول اساسي درنظر گرفته شده است يكي اين كه تنها با جنگ نمي توان راه حلي براي توسعه امنيت درافغانستان پيدا كرد و اصل مذاكره با كل يا بخشي از نيروهاي طالبان در دستور كار كشور هاي عضو ناتو و حتي سازمان ملل قراردارد. دوم اصل تقويت و تجهيز نيروهاي اردوي ملي و پوليس افغانستان است تا اين نيروها پس از تجهيز و آموزش لازم بتوانند سهم عمده اي درجنگ با طالبان را پيدا كنند و نيروهاي خارجي كمتر در صحنه جنگ حضور داشته باشند. براساس همين سياست جدید وزارت دفاع آمریکا، در سال مالی جديد حدود سه ميليارد دالر اردوي ملي افغانستان را كمك خواهد كرد. اين ميزان از كمك امريكا از بودجه وزارت دفاع این کشور پرداخت خواهد شد.  دركناراين ميزان ازكمك مالي امريکا، پنجاه هزار ميل سلاح سبک نوع  ام 16  و چهارهزار موتر زرهپوش هاموى امريکايى را به اردوى ملى افغانستان تحويل خواهند داد. این تعهدات در جریان سفر چندي پيش آقاي عبد الرحيم وردك وزیر دفاع افغانستان به آمریکا و شركت وي در نشست وزیران دفاع ناتو در هالند اعلام شد. سازماندهي نيروي هوايي اردوي ملي افغانستان يكي ديگر از تلاش هاي جديد جامعه جهاني دراين راستا است و به زودي امريکا پروسه تحويل دهى ، 22 بال هيلکوپتر مى 17 و ام 35 را به قواى هوايى اردوى ملى  كه قبلاً وعده نموده بود، به اجرا مي گذارد. به گفته آقای وردک در نشست وزیران دفاع سازمان ناتو که در هالند برگزار شده بود، شماری از کشورهای ديگر عضو این سازمان نیز بر فرستادن مهمات جنگی و تجهیزات نظامی به افغانستان تعهد کردند.هم چنين درهمين هفته گذشته ویلیام ود سفیر آمریکا در کابل روز پنجشنبه اعلام کرد: آمریکا یک میلیارد دالر را به پولیس ملی افغانستان به منظور تجهیز و تعلیم و تربیه آنان اختصاص داده است.اين سياست نشان مي دهد كه جامعه جهاني درتلاش است تا نيروهاي امنيتي و اردوي ملي افغانستان نقش بيشتري درآينده مبارزه با طالبان داشته باشند. تا پيش از نشست ادينبورگ برخي از اعضاي ناتو چندان مايل به ادامه حضور درافغانستان نبودند اما تلاش هاي امريكا دراين نشست سبب گرديد كه اين كشورها را متقاعد به ماندن درافغانستان نمايند.

گفته مي شود كشورهاي غربي و يا اعضاي ناتو سياست چماق و هويج را درقبال طالبان در پيش گرفته اند، فشارنظامي و تقويت اردوي ملي افغانستان براي جنگ و مقابله با طالبان چماقي است تا اين گروه را وادار به مذاكره با دولت نمايند. اما ظاهراغربي ها براي مذاكره و مصالحه با طالبان بيشتراز دولت افغانستان يخن چاك مي كنند و به قول معروف هويج را بيش از حد به طرف مقابل نزديك كرده است، طوري كه حتي بدوراز چشم دولت افغانستان با اين گروه وارد مذاكره و معامله شده اند. سفر دو ديپلمات بلند پايه سازمان ملل و اتحاديه اروپا كه دركابل فعاليت مي كردند به ولايت هلمند در درراستاي همين تلاش ها قابل تفسيراست. قرار برخي گزارشها، این دیپلمات ها طي سفری که روز دوشنبه هفته گذشته به ولایت هلمند داشتند، بدون هماهنگي و بدوراز چشم دولت افغانستان با برخی فرماندهان طالبان دیدار و مذاکره کرده اند.ازآنجايي كه اين مذاكرات بدون مشوره واطلاع قبلي دولت افغانستان بوده است، اين رفتار برخلاف عرف ديپلماتيك بوده و از نظر دولت افغانستان مخل امنيت ملي به شمار آمده است. هرچند اين دو نهاد اتهام را رد كردند، اما همزمان با اين خبر،روزنامه ديلي تلگراف خبري را به نشر رساند و درآن آمده بود كه مقامات اطلاعاتي انگليس چندين بار بدور از چشم دولت افغانستان با طالبان ديدار و مذاكره كرده اند. درحالي كه آقاي براون درسفري كه به كابل داشت دربازگشت به لندن در مجلس عوام اين كشورسياست هاي كشورش را درقبال افغانستان تشريح كرد و طرح مذاكره با طالبان را همگام و هماهنگ با دولت افغانستان خوانده بود.

به هرحال اكنون بيم آن مي رود كه اگر سياست هويج چنين افسار گسيخته به پيش برود ممكن است طالبان بدون هيچ گونه امتيازي هو يج را بربايند و همچنان به خشونت ادامه دهند و نيروهاي خارجي همانطوري كه در جنگ نمي توانند رژه فاتحانه بروند، درميدان سياست نيز ممكن است مات بازي گران سفيد عمامه گان درهلمند گردند.

به هرحال سياست نظامي ناتو درسال هاي گذشته و بويژه درسال 2007 چندان مطلوب نبوده و اكنون احساس مي كنند كه افغانستان به باتلاقي تبديل گرديده كه به آرامي درآن فرو ميروند و براي برون رفت از اين وضعيت سياست چماق هويج را درپيش گرفته اند اما چماق اين نيروها تقويت و مقابله اردوي ملي با طالبان است و سياست هويج را سعي مي كنند خود به پيش ببرند، اما اين بيم وجود  دارد كه كهنه كاران سياست در ولايت هلمند مات نوآموزان طالبان گردند.

 

 

 

 

 

 

 


December 30th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات